چین و مردم چین را بیشتر بشناسیم
احتمالا با شیندن نام چین به یاد دیوار چین یا محصولات چینی در بازار ایران افتاده‌اید. چین کشوری است که می‌توان نام آن را به بسیاری از موضوعات گره زد. اما بدون شک اقتصاد و تجارت، یکی از اصلی‌ترین آن موضوعات خواهد بود. در حالی که در دهه‌های نه چندان دور چین با یک اقتصاد ورشکسته و منزوی روبرو بود، اما اکنون این کشور به دومین اقتصاد دنیا تبدیل شده است. محصولات چینی در اقصی نقاط جهان وجود دارند و شاید نتوان فردی را در جهان یافت که در طول عمرش حداقل از یک محصول چینی استفاده نکرده باشد. نگاهی به آمارهای تجاری نشان میدهد که کشور چین تقریبا با اکثر کشورهای جهان دارای مراودات اقتصادی و تجاری گسترده است. به گونه‌ای که این کشور معمولا حجم قابل توجهی از واردات یا صادرات کشورها را به خود اختصاص داده که ایران نیز یکی از آنها است.
چین را می‌توان اصلی‌ترین شریک تجاری ایران در سالیان اخیر دانست. به نحوی که این کشور هم سهم زیادی در تامین نیازهای وارداتی ایران دارد و هم بخش زیادی از کالاهای ایرانی به آنجا صادر می‌شود. از آنجا که کشور چین یکی از رقبای آمریکا و در مقابل یکی از کشورهای همپیمان با ایران است، معمولا از تحریم‌ها و دستورات اقتصادی آمریکا بر علیه ایران نیز پیروی نمی‌کند. همین موضوع آن را به یکی از کشورهای بسیار جذاب برای تجارت با ایران تبدیل کرده است. مهم‌ترین نکات در خصوص «صادرات به چین»، موضوعی است که قصد داریم در این مقاله به آن بپردازیم. اما قبل از آن نیاز است که چین را بهتر بشناسیم. با این حال، چنانچه قصد دارید تا صادرات را به صورت اصولی و جامع یاد بگیرید، پیشنهاد می‌کنیم مطلب زیر را از دست ندهید.
مردم چین؛ ویژگی های فرهنگی و اجتماعی
ابرقدرت شرق جهان از قدیم‌الایام تاکنون، دارای بافت جمعیتی و فرهنگی بسیار متنوع و اثرگذاری بوده است. هم‌اکنون جمعیت چین به گونه‌ای بوده که آن را به بزرگترین کشور جهان تبدیل کرده است. جمعیت بالا همواره یکی از فاکتورهای قدرت این ابرقدرت جهانی بوده است. به نحوی که برخی اعتقاد دارند، چین جهان جدایی از مابقی کشورهای دنیا خصوصا کشورهای غربی است. برای صادرات به چین نیاز است که حتما الزامات فرهنگی و اجتماعی آن را در نظر گرفت. در جدول زیر سعی کرده‌ایم به مهم‌ترین ویژگی‌های فرهنگی و جمعیتی چین اشاره کنیم.
تنوع و گستردگی فرهنگی و جمعیتی چین به ما گوشزد میکند که در صادرات به این کشور باید یک سری الزامات فرهنگی و جمعیت‌شناختی را مدنظر داشته باشیم. البته این موضوع در صادرات به هر کشور از دنیا حائز اهمیت بوده و باید مورد توجه قرار گیرد. امیرحسین عادل‌جو، مشاور نامدار صادرات به چین در این خصوص اعتقاد دارد که صادرکنندگان ایرانی می‌توانند کار صادرات را ابتدا از استان‌های شمالی چین که فرهنگ آنها قرابت بیشتری با خاورمیانه دارد، شروع کنند.
سیاست، تاریخ و جغرافیای چین
به لحاظ تاریخی چینی‌ها همواره یکی از ابرقدرت‌های جهان محسوب شده‌اند. سابقه تشکیل حکومت در این کشور به قرن‌ها قبل از میلاد برگشته که مربوط به پادشاهی شانگ است. بعد از آنها نیز پادشاهی جو شکل گرفت که برای سال‌ها بر آن حکمرانی کردند. سپس چین برای سالیان بسیار متمادی درگیر جنگ داخلی بود تا آنکه «چین شی هوانگ» امپراطوری این کشور را تشکیل داد. خاندان هان، تانگ و سونگ از جمله خاندان‌هایی بودند که در ادامه به حکومت رسیدند. سپس این کشور به تصرف مغول‌ها درآمد و بعد از آن نیز حکومت‌های دیگری شکل گرفتند. چین در تاریخ معاصر اسیر جنگ‌های متعدد با قدرت‌های جهانی از جمله آلمان، ژاپن، روسیه، آمریکا بوده است. در دهه‌های اخیر اندیشه‌های کمونیستی بر این کشور حاکم شده و مائو اولین جمهوری مردمی چین را بنا نهاد. بعد از مرگ مائو، حاکمان بعدی به تدریج اندیشه‌های کمونیستی را کنار گذاشته که موجب رشد و شکوفایی بی‌سابقه چین شد.
به لحاظ سیاسی، این ابرقدرت شرقی، سیستم منحصر به فرد خاص خود را دارد. علی‌رغم اینکه بعد از دوران مائو اندیشه‌های کمونیستی تا حدودی تعدیل شد، اما اداره این کشور همچنان براساس اندیشه‌های کمونیستی و سوسیالیستی با تغییرات مخصوص به چین، صورت می‌گیرد. در چین انتخاب برگزار می‌شود، اما سازوکار آن با بسیاری دیگر از کشورهای جهان متفاوت است. در این کشور تنوع احزاب و اندیشه‌ها چندان بالا نبوده و محدودیت‌های قابل توجهی در زمینه دسترسی به اطلاعات، اینترنت و رسانه‌ها وجود دارد. با این حال، مردم آن غالبا از سیستم و حکومت سیاسی موجود راضی هستند. چین همانند روسیه دارای استان‌ها و مناطق خودمختار مختلفی بوده که ممکن است تفاوت‌هایی را با سایر ایالات و حکومت‌های محلی داشته باشند.
جغرافیای چین همانند سیاست و تاریخ آن یکی از منحصر به فردترین مناطق جهان است. چین بعد از کشور روسیه دومین کشور وسیع جهان به شمار می‌رود که دارای بیشترین مرزهای آبی و خاکی جهان است. به گونه‌ای که با ۱۴ کشور جهان هم‌مرز است. این کشورها شامل روسیه، مغولستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، افغانستان، پاکستان، هندوستان، نپال، ویتنام، میانمار، بوتان، کره شمالی و لائوس است. بنابراین چین به طیف وسیعی از کشورها برای تجارت و دادوستد دسترسی دارد که از این لحاظ همانند روسیه است. در بیشتر مناطق این کشور آب‌وهوای سرد همراه با باران‌های موسمی و جلگه‌های حاصل‌خیز حاکم است. هر چند که برخی از مناطق آن نیز بیابانی بوده که بیابان گبی از جمله آنها است. رشته‌کوه‌ها و یخچال‌های مهم کوهستانی در کشور چین وجود دارد که مهم‌ترین آنها قله هیمالیا است.
اقتصاد چین
اشاره شد که کشور کمونیستی چین بعد از مرگ مائو به مرور تغییرات مهمی را در اندیشه‌های اقتصادی و سیاسی به خود مشاهده کرد. این تغییرات که آهنگ آن در بخش اقتصاد بسیار بیشتر بود، باعث شد تا سرمایه‌گذاری خارجی و تبادلات اقتصادی چین بسیار افزایش پیدا کند. در حال حاضر اقتصاد چین تنه به تنه اقتصاد آمریکا می‌زند و به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، دومین اقتصاد دنیا محسوب می‌شود. شاخص‌های اقتصادی نیز همگی نشان از وضعیت رو به رشد و مساعد اقتصاد این کشور دارند که خلاصه‌ای از آن براساس آخرین آمار در جدول زیر ارائه شده است.
تجارت چین با ایران و جهان چه وضعیتی دارد ؟
حجم اقتصاد چین به گونه‌ای بوده که این کشور با بسیاری از کشورهای مختلف جهان در اقصی نقاط رابطه تجاری و اقتصادی دارد. یکی از نکات قابل توجه در تجارت چین آن است که این ابرقدرت شرقی علی‌رغم رقابت و دشمنی‌ها با آمریکا، اما تجارت بسیار خوبی با این ابرقدرت غربی دارد. به گونه‌ای که آمریکا سهم زیادی در صادرات و واردات چین دارد. مرزهای آبی و زمینی گسترده، دسترسی به آب‌های آزاد و دریاهای مهم از چندین نقطه، در کنار اتخاذ سیاست‌های تجاری مناسب باعث شده تا چین به لحاظ تجاری و اقتصادی اهمیت بسیاری زیادی برای سایر کشورها داشته باشد. این کشور آسیایی همچنین با همسایگان و کشورهای جنوب شرقی آسیا مانند هنگ کنگ، تایوان و ژاپن دارای روابط تجاری گسترده است. تجارت ایران و چین نیز در دهه‌های اخیر رونق بسیار زیادی گرفته است. به گونه‌ای که در حال حاضر کمتر کسی را می‌توان در ایران یافت که حدقل یکبار از محصولات چینی استفاده نکرده باشد. هم‌اکنون علاوه بر نقش محصولات چینی در تامین نیازهای وارداتی ایران، بخش بسیار قابل توجهی از کالاهای ایرانی نیز به چین صادر می‌شود.
کالاهای چینی به کدام کشورها صادر میشوند ؟
آمارها نشان میدهد که آمریکا مقصد بسیاری از کالاهای صادراتی کشور چین است. از اینجاست که می‌توان به اهمیت جنگ تجاری و تعرفه‌ای بین دو کشور پی برد. براساس اخرین داده ها اولین مقصد کالاهای صادراتی چین به کشور آمریکا بوده که حدود ۲۳/۱۹ درصد از کالاهای صادراتی آن را شامل می‌شود.
علاوه بر آمریکا، مهم‌ترین مقاصد کالاهای چینی به ترتیب کشورهای هنگ کنگ (۱۵/۱۲ درصد)، ژاپن (۹۰/۵ درصد)، ویتنام (۳۷/۳ درصد)، هند (۳ درصد)، هلند (۹۳/۲ درصد) و تایلند (۲ درصد) هستند. بنابراین کشورهای همسایه چین نیز نقش برجسته‌ای در خرید محصولات این کشور دارند.
چین از کدام کشور ها بیشتر کالا وارد میکند ؟
کشورهای همسایه نقش زیادی در تامین کالاها و نیازهای وارداتی چین دارند. علاوه بر آنها، باز هم آمریکا نقش برجسته‌ای در این زمینه دارد. هر چند که به نظر می‌رسد تراز تجاری به سود چین مثبت است. نمودار زیر کمک اطلاعات خوبی در این باره به ما میدهد.
اصلی ترین گروه های کالایی وارداتی توسط چین
این کشور یکی از بزرگترین واردکننده‌های کالا در سراسر جهان به شمار می‌رود. به گونه‌ای که در سال ۲۰۱۸ به میزان ۱۳۵/۲ تریلیون دلار از کشورهای مختلف وارد کرده است. این مقدار نسبت به سال قبل از آن بیش از ۱۵ درصد رشد داشته است. قریب به ۶۰ درصد از نیازهای وارداتی چین توسط شرکت‌ها و کشورهای آسیایی تامین شده و ۱۷ درصد دیگر نیز از کشورهای اروپایی وارد شده است. سایر قاره‌ها نیز هر کدام سهمی کمتر از ۱۰ درصد داشته‌اند. نمودار زیر نشان‌دهنده مهم‌ترین گروه‌های کالایی وارداتی توسط چین در سالیان اخیر بوده که براساس داده‌های سازمان تجارت جهانی است.
واردات چین از ایران چطور بوده است ؟
در حال حاضر چین در کنار عراق و افغانستان یکی از مقاصد اصلی کالاهای صادراتی ایران است. در سال ۲۰۱۸ به میزان ۱/۲۱ میلیارد دلار از ایران به این کشور کالا صادر شده که چیزی در حدود ۱ درصد از نیازهای وارداتی چین را تامین کرده است. نمودار زیر به خوبی بیانگر حجم واردات چین از ایران طی سالیان گذشته است.
داده‌های نمودار فوق نشان میدهد که از سال ۲۰۱۰ تاکنون حجم تجارت ایران و چین همواره در نوسان بوده است. به نحوی که در سال ۲۰۱۱ صادرات ایران به کشور چین بیش از ۳۰ میلیارد دلار بوده است. در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ به کمترین میزان خود رسیده و در ۲۰۱۷ دوباره اوج گرفته است. در سال ۲۰۱۸ قریب به ۲۱ میلیارد دلار کالا از ایران به آنجا صادر شده است.
عمده صادرات ایران به چین
برای بسیاری از تجار و بازرگانان اطلاع از لیست کالاهای صادراتی به چین اهمیت زیادی دارد. چرا که با مشاهده عمده صادرات ایران به چین می‌توانند تشخیص دهند که تمرکز بر روی چه کالاهایی می‌تواند بهتر باشد. یکی از عمده‌ترین محصولاتی که از ایران به چین صادر می‌شود، نفت و سوخت‌های فسیلی است. چین نیاز شدیدی به این سوخت‌ها داشته و ایرانی نیز از قدیم یکی از مهم‌ترین تولیدکنندگان این حوزه بوده است. علاوه بر نفت، نام برخی دیگر از محصولات دیده می‌شود که تجار و بازرگانان می‌توانند بر روی صادرات آنها تمرکز کنند. لیست زیر برگرفته از داده‌های سازمان تجارت جهانی در زمینه صادرات ایران به چین در سالیان اخیر بوده که به ترتیب آمده است.
۱- نفت و سوخت های فسیلی ۲- پلاستیک و محصولات پلاستیکی ۳- انواع سنگ معدن ۴- مواد شیمیایی آلی ۵- خاک، سیمان، آهک، گوگرد ۶- مس ۷- میوه، مرکبات و خشکبار ۸- سرب ۹- خمیر چوب و مشتقات آن ۱۰- کاغذ و مقوا و تخته
علاوه بر آمار فوق، با بررسی آمارهای گمرک جمهوری اسلامی ایران می‌توان به لیست مهم‌ترین کالاهای صادراتی ایران به چین دست یافت. براساس این آمار، محصولات صادراتی ایران از طریق برخی گمرکات بیشتر صادر شده است. از جمله آنها می‌توان به گمرکات منطقه ویژه اقتصادی پارس، منطقه ویژه اقتصادی شهید رجایی، منطقه ویژه پتروشیمی بندر امام خمینی، تبریز، منطقه ویژه بوشهر، منطقه ویژه اقتصادی رفسنجان و برخی گمرکات دیگر اشاره کرد. موارد زیر براساس داده‌های گمرک جمهوری اسلامی ایران در سال ۹۸ بوده که نشان‌دهنده عمده صادرات ایران به چین است.
پلی اتیلن، پلی استیرن، بوتان و متانول – خرما – قیر و آسفالت – سنگ آهن، سیمان، گچ – موم های مصنوعی – فروکروم
طبیعی است که علاوه بر محصولات فوق، کالاهای دیگری نیز در میان لیست کالاهای صادراتی به چین از ایران قرار دارند. اما بیشتر این کالاها در ردیف محصولات صنعتی، معدنی و مشتقات نفتی قرار دارند.
اطلاعات مفید از تجارت ایران با چین
راهنمای تجارت با چین می‌تواند به شما در بسیاری از موارد کمک کند. ارتباط با نهادها، افراد و سازمان‌های مهم در این خصوص و همچنین دسترسی به سایت‌ها و منابع مختلف چینی می‌تواند به تجار در شناخت بازار این کشور و تجارت با آن کمک کند. ما در جدول زیر لیستی از این اطلاعات را تهیه کرده‌ایم.
