آنچه باید از مردم عمان و کشورشان بدانیم
برای بسیاری از ما ایرانی‌ها کشور عمان علی‌رغم همسایه بودن، اما چندان شناخته شده نیست. احتمالا شما هم با شنیدن نام این کشور به یاد سلطان قابوس و میانجیگری‌های مقامات عمان در منازعات سیاسی و بین‌المللی افتاده‌اید. اما همسایه جنوبی ایران به لحاظ اقتصادی نیز به جایگاه قابل توجهی دست یافته که تا حدودی برای ما ناشناخته باقی مانده است. روابط مناسب سیاسی این کشور با سایر دولت‌ها، دسترسی به آبهای آزاد و وجود زیرساخت‌ها و پتانسیل‌های مناسب باعث شده تا عمان به یکی از قطب‌های تجاری منطقه تبدیل شود. مجموع این دلایل در کنار برخی فاکتورهای دیگر باعث شده تا آرامش و ثبات به یکی از ویژگی‌های اصلی اقتصاد عمان تبدیل شود. بنابراین تجارت با همسایه جنوبی می‌تواند برای بسیاری از تجار و صادرکنندگان سود خوبی به همراه داشته باشد. به شرط آنکه به خوبی بتوان گام‌های لازم را برداشت. برای صادرات به عمان ابتدا بهتر است با وضعیت عمومی این کشور و اقتصاد آن آشنا شوید، سپس به به مسائل تخصصی‌تر در این زمینه اشاره می‌کنیم.
تاریخ، جغرافیا و سیاست عمان
عمان به لحاظ جغرافیایی در یکی از بهترین نقاط استراتژیک دنیا قرار گرفته است. بخش قابل توجهی از مرزهای شرقی و شمال این کشور را آبهای آزاد احاطه کرده است. قرار گرفتن در حاشیه خلیج فارس و تنگه هرمز اهمیت استراتژیک عمان را برای مقاصد تجاری، نظامی و دریانوردی نشان می‌دهد. این کشور از غرب با امارات متحده عربی، عربستان و از جنوب با کشور یمن هم‌مرز است. به لحاظ آب‌وهوایی، بیشتر مناطق این کشور را آب‌وهوای خشک و مناطق بیابانی فرا گرفته است. اما در بخش‌های شمالی و جنوبی به ترتیب دو رشته کوه مهم حجر و ظفار قرار دارد که در اطراف این کوه‌ها برخی شهرهای مهم نیز شکل گرفته است. این کشور دارای ۹ استان مختلف بوده که شامل استان‌های بریمی، داخلیه، ظاهره، مسقط، مسندم، شرقیه، باطنه، وسطی و ظفار است. مساحت آن چیزی در حدود ۳۰۹۵۰۰ بوده و تقریبا نسبت به سایر کشورهای دیگر خلیج فارس (غیر از عربستان)، اندکی بزرگتر است.
اما تاریخ همسایه جنوبی ما پر از فراز و نشیب‌های متفاوت است. عمان برای مدت‌ها تحت سلطه امپراطوری ساسانیان بوده و بعد از آن خاندان بنی ازد با بیرون راندن ساسانیان، بر عمان حکومت کردند. با ورود اسلام به این کشور حکومت‌های مسلمان بر این منطقه مسلط می‌شوند. در مقاطعی پرتغالی‌ها با حمله به عمان، بخش‌هایی از این کشور را به اشغال خود در می‌آورند. بعد از آن دولت یعاربه توانست پرتغالی‌ها را از این کشور اخراج کرده و برای مدت‌ها بر عمان مسلط شود. در این مدت، این کشور به پیشرفت‌های بسیار زیادی دست یافت. در نهایت حکومت کنونی بعد از قیام بر علیه یعاربه‌ها توسط خاندان آل بوسعید شکل گرفت. تاکنون افراد زیادی از این خاندان اداره حکومت را بر عهده گرفته‌اند که آخرین آنها سلطان قابوس مشهور بوده است.
سیاست و ساختار حکومت در عمان نسبت به وضعیت سایر کشورهای دیگر بی‌تفاوت نیست. به نحوی که به لحاظ سیاست داخلی، نظام سیاسی حاکم بر آن پادشاهی بوده که یک سیستم کاملا تمرکزگرا محسوب می‌شود. هر چند که یک مجلس قانون‌گذاری نیز در این رابطه وجود دارد، اما اختیارات و قدرت نظام پادشاهی در این کشور بسیار بیشتر است. در این کشور معمولا احزاب فعالیت خاصی ندارند و جریان‌های سیاسی چندان حضور فعالی ندارند. با این حال، رابطه ثبات و آرامش از ویژگی‌های بارز آن است و چندا اختلافات سیاسی مهمی وجود ندارد.
اقتصاد عمان به روایت آمار
برای آنکه بتوانیم گام‌های تجارت با عمان را به درستی برداریم، باید ابتدا شناخت جامعی در خصوص اقتصاد آن داشته باشیم. اقتصاد آن به صورت کلی متاثیر از سوخت‌های فسیلی خصوصا نفت است. اما میزان آن به اندازه سایر کشورهای همسایه خود و کشورهای عربی خلیج فارس نیست. کشاورزی و معادن در کنار صنعت ماهیگیری از جمله موراد دیگری هستند که اقتصاد عمان بیشتر بر آنها تکیه دارد. ما در جدول زیر سعی کرده‌ایم مهمترین اطلاعات مربوط به شاخص‌های اقتصاد این کشور را در سال ۲۰۱۹ به روایت سازمان‌های مهم بین‌المللی از جمله صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی، سازمان بین‌المللی کار و سازمان تجارت جهانی بررسی کنیم.
عمان با کدام کشورهای جهان شریک تجاری است ؟
دسترسی به آبهای آزاد و بین‌المللی باعث شده تا کشور مذکور موقعیت بسیار استثنایی برای تجارت با سایر کشورها داشته باشد. به طور کل یکی از ویژگی‌های اصلی کشورهای خلیج فارس این است که حجم تجارت بالایی نسبت به سایر کشورهای دیگر داشته و به نوعی مرکزی برای فعالیت و حضور تجار و شرکت‌های بازرگانی کشورهای مختلف است. ما در ادامه به مهمترین مقاصد کالاهای صادراتی و مبداء‌های کالاهای وارداتی عمان می‌پردازیم تا با دید بهتری بتوانید برای تجارت با آن این کشور اقدام کنید.
مهمترین مقاصد صادراتی کالاهای عمان کدام کشورها هستند ؟
چین را می‌توان بزرگترین شریک تجاری این کشور در کنار برخی کشورهای جنوب شرق آسیا دانست. به طوری که در بحث صادرات با اختلاف بسیار زیادی، در صدر مقاصد کالاهای عمان قرار گرفته است. آمارهای سازمان تجارت جهانی (WTO) نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۸ چین به تنهایی مقصد ۹/۴۳ درصد از کالاهای صادراتی عمان بوده است.
براساس آمارهای این سازمان بعد از چین به ترتیب ژاپن با حدود ۷ درصد، چین تایپه با حدود ۵ درصد و برخی کشورهای دیگر مانند عربستان، آفریقای جنوی و کره جنوبی در لیست مهمترین مقاصد کالاهای صادراتی عمان قرار دارند. در این لیست جایی نامی از ایران وجود ندارد.
بیشترین واردات عمان از کدام کشورها هستند ؟
آمارهای سازمان تجارت جهانی (WTO) نشان می‌دهد که باز هم چین مهمترین شریک تجاری عمان در بحث واردات بوده است. البته این بار درصد اختلاف آن بسیار کمتر از کالاهای صادراتی عمان به این کشور است. براساس روایت سازمان تجارت جهانی (WTO) حدود ۴۵/۸ درصد از واردات عمان از کشور چین وارد می‌شود. براساس آمارها غیر از چین به ترتیب کشورهای آمریکا با ۱۰/۷، هند با ۷۲/۶ و ژاپن با ۹۶/۵ درصد در صدر مهمترین کشورهای صادرکننده کالا به عمان قرار گرفته‌اند. با این حال، کشورهایی همچون عربستان سعودی، ایتالیا و برخی کشورهای دیگر در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
لیست مهمترین کالاهای وارداتی عمان
همسایه جنوبی ایران به لحاظ صنعتی چندان قوی نبوده و به همین دلیل بخش قابل‌توجهی از کالاهای وارداتی آن را قطعات و ماشین‌آلات صنعتی تشکیل می‌دهند. با این حال، عمان برخی نیازهای وارداتی دیگر نیز دارد. ما براساس آمارهای سازمان تجارت جهانی مهمترین لیست کالاهای وارداتی عمان در چند سال اخیر را به ترتیب فهرست کرده‌ایم.
۱- ماشین‌آلات، وسایل مکانیکی، دیگ‌های بخار و قطعات آنها ۲- تجهیزات و وسایل برقی، وسایل صوتی و تصویری و لوازم جانبی آنها ۳- سوخت‌های فسیلی و زغال سنگ، روغن‌های معدنی، قیر، محصولات معدنی مختلف. ۴- مروارید، انواع مختلف سنگ‌های قیمتی و معدنی، فلزات گران‌بها، جواهرات و سکه ۵- محصولات فولادی و آهن ۶- مواد شیمیایی آلی ۷- پلاستیک و محصولات مختلف پلاستیکی ۸- کشتی، قایق و سازه‌های شناور ۹- محصولات لبنی، تخم پرندگان، عسل، گوشت ۱۰- صنایع دستی و انواع مبلمان
تجارت ایران و عمان در چه وضعیتی است ؟
ایران و عمان به لحاظ سیاسی رابطه بسیار پایداری را دارند. دو کشور چه در قبل از انقلاب و چه بعد از آن نه تنها هیچگونه تنشی نداشتند، بلکه حتی می‌توان گفت در میان کشورهای حاشیه خلیج فارس، ایران بهترین رابطه را با عمان تجربه کرده است. به همین دلیل روابط اقتصادی دو کشور نیز همواره از یک ثبات مناسب برخوردار بوده است. در حال حاضر روابط تجاری بسیار خوبی بین دو کشور برقرار بوده و می‌توان گفت بعد از امارات، عمان دومین کشوری بوده که دارای روابط تجاری گسترده با ایران است.
آمار صادرات به عمان در چند سال اخیر
آمارهای جهانی نشان می‌دهد که در ۱۰ سال اخیر روند صادرات کشورمان به عمان رو به رشد بوده است. به گونه‌ای که از حدود ۲۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۰۷ به حدود ۶۰۰ میلیون ریال در سال ۲۰۱۸ رسیده است. این موضوع نشان از روند رو به رشد حجم تجارت با عمان را دارد. نمودار زیر به خوبی وضعیت صادرات به عمان در سالیان اخیر را به تصویر کشیده است. براساس داده‌های تجاری، صادرات ایران به عمان در سال ۲۰۱۶ یک جهش قابل‌توجهی را تجربه کرده و در همان حدود باقی مانده است.
بهترین صادرات به عمان چیست ؟
در بخش‌های قبل اشاره کردیم که بیشترین میزان واردات کشور عمان به کدام گروه‌های کالایی اختصاص دارد. با این حال، آن آمار بیشتر مربوط به آمار تجارت عمان با کل جهان بود. در اینجا قصد داریم تا به این سوالات پاسخ دهیم که لیست بهترین کالاها برای صادرات به این کشور چیست و هر ساله چه کالاهایی بیشتر صادر می‌شود. برای اطلاع از این کالاها ابتدا بد نیست نگاهی به آمارهای بین‌المللی مانند سازمان تجارت جهانی بیندازیم. سپس در بخش بعدی آمارهای ارائه شده توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران را نیز بررسی می‌کنیم. جدول زیر لیست چند گروه کالایی مهم در سالیان اخیر را نشان می‌دهد که توسط عمان از ایران وارد شده است.
علاوه بر آمارهای بین‌المللی، آمارهای رسمی گمرک جمهوری اسلامی ایران نیز تا حدودی مشابه با جدول فوق است. براساس آمارهای گمرک عمده محصولات صادراتی ایران به عمان به چندین بخش کلی تقسیم می‌شود. در بخشی از آنها مواد غذایی و کشاورزی وجود دارد. از جمله این محصولات می‌توان به انواع مختلف سبزیجات و میوه‌ها مانند سبزی خوراکی، کیوی، کاهو، گل کلم، هندوانه، لیمو، بادمجان، چغندر و برخی محصولات دیگر اشاره کرد. اما دسته دیگر از محصولات مربوط به محصولات آهنی و فولاد است. در این خصوص انواع میلگردهای آهنی و فرآورده‌های مختلف آهن از جمله محصولات مهمی هستند که به عمان صادرات می‌شوند. در کنار آن، صادرات مصالح ساختمانی نیز از جمله محصولاتی دیگری هستند که پتانسیل خوبی برای صادرات به این کشور دارند. محصولاتی مانند انواع سنگ‌ها، گچ و سیمان و مواردی از این قبیل در این دسته جای می‌گیرند. مبلمان، صنایع دستی و لوازم خانگی از جمله محصولات صادراتی دیگر به عمان به شمار می‌روند.
