آنچه از اطلاعات عمومی پاکستان باید بدانیم
پاکستان از جمله همسایه‌های ایران است که ما ایرانی‌ها اطلاعات زیادی در مورد آن نداریم. اندک اطلاعات ما بیشتر از دریچه رسانه‌ها بوده که اکثرا شامل تنش‌های و ناامنی‌های مربوط به این کشور بوده است. برای صادرات به پاکستان لازم است که ابتدا به صورت دقیق با وضعیت این کشور به لحاظ سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و جمعیت‌شناحتی آشنا شویم. بنابراین در این مقاله ابتدا نگاهی به وضعیت عمومی پاکستان خواهیم پرداخت و در ادامه به مهمترین نکته‌های صادراتی در خصوص این کشور اشاره می‌کنیم.
جمعیت، ویژگی های اجتماعی و فرهنگی
پاکستان همسایه شرقی و جنوب شرقی ایران بوده و طبیعی است که با بخش‌هایی از کشورمان قرابت فرهنگی و جمعیتی بسیار نزدیکی دارد. جمعیت قابل توجه، داشتن مرز مشترک و ویژگی‌های فرهنگی مشابه باعث شده تا صادرات به پاکستان به گزینه خوبی برای تجار و صادرکنندگان ایرانی تبدیل شود. اطلاعاتی که در جدول زیر آمده، بیان‌کننده ویژگی‌های جمعیت‌شناختی، فرهنگی و اجتماعی پاکستان است. توجه به این اطلاعات در بحث صادرات به هر کشور از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. لازم به ذکر است اطلاعات زیر مربوط به سال ۲۰۱۹ است.
جغرافیا، تاریخ و سیاست در پاکستان
دو کشور ایران و پاکستان در بسیاری از مقاطع دارای تاریخ مشترک و نزدیک به هم بوده‌اند. به طوری که برای قرن‌های متمادی جکومت‌هایی همچون هخامنشیان، ساسانیان، اشکانیان و برخی حکومت‌های دیگر بر هر دو کشور کنونی حکمرانی کرده‌‌اند. در قرن هفتم میلادی پاکستان کنونی توسط اعراب مسلمان فتح شده و به مرور اکثریت مردم آن نیز به اسلام روی آوردند. پاسکتان بعد از آن بارها مورد حمله مهاجمان مختلف از جمله مغول‌ها قرار گرفته است. با این حال، در قرن‌های معاصر و به دنبال افول قدرت ایران، تاریخ پاکستان بیشتر با شبه قاره هندوستان گره خورد. به طوری که این کشور تا سال‌ها جزئی از هندوستان محسوب می‌شد. یکی از افرادی که در کنار گاندی تلاش بسیار زیادی برای استقلال هندوستان از بریتانیا انجام داد، فردی به نام محمدعلی جناح بود. این فرد پاکستانی بعدها به نوعی معمار استقلال پاکستان نیز شد. به طوری که در سال ۱۹۵۶ این کشور نهایتا استقلال خود را به صورت رسمی به دست آورد.
اما پاکستان دارای یک جغرافیای بسیار متنوع بوده که در آن رودخانه‌ها، دشت‌های حاصل‌خیز و سواحل نقش زیادی بازی می‌کنند. این کشور از سمت غرب با ایران، از سمت شمال با افغانستان و از شرق با چین و هندوستان همسایه است. بخش‌های جنوبی پاکستان نیز به دریای عمان وصل خواهد شد. کشور مذکور بیش از ۸۸۱ هزار متر مربع وسعت داشته و یکی از کشورهای بزرگ منطقه محسوب می‌شود. در برخی نقاط آن جلگه‌های سرسبز و حاصل‌خیز وجود دارد و در برخی نقاط دیگر قله‌ها و کوه‌های معمولا پوشیده از برف خودنمایی میکند. شمال این کشور دارای آب‌وهوایی معتدل بوده که در تابستان‌ها دارای آب و هوای گرم و در زمستان‌ها دارای آب و هوای سرد است. این مناطق دارای چندین رشته کوه بسیار معروف مانند رشته کوه هیمالیا، هندوکش و قراقروم است. در این نواحی جنگل‌های سرسبز، مناطق کوهستانی و قله‌های بسیار معروفی وجود دارد. از جمله این قله‌ها می‌توان به کی۲ اشاره کرد که از جمله قله‌های مرتفع جهان بعد از هیمالیا به شمار می‌رود. این قله معروف در ناحیه کوهستانی بلتستان واقع شده که یکی از معروف‌ترین نواحی کوهستانی دنیا به شمار می‌رود. در مناطق مرکزی و همچنین جنوب غربی پاکستان بیشتر آب و هوای گرم حاکم بوده و برخی بیان‌ها مانند بیابان تار یا نواحی خشک بلوچستان وجود دارد. دو رودخانه بسیار مهم این کشور سند و پنجاب بوده که در اطراف آنها زمین‌های حاصل‌خیز و کشاورزی رونق گرفته است.
پاکستان از جمله کشورهایی منطقه بوده که به صورت فدرال اداره می‌شود. در واقع حکومت‌های محلی نقش زیادی در این کشور بازی می‌کنند که هر حکومت محلی اداره یک ایالت را زیر نظر دولت فدرال بر عهده دارد. به همین علت معمولا وضعیت ایالت‌های مختلف با یکدیگر بعضا دارای تفاوت‌های زیادی است. در برخی از این ایالت‌ها تنش‌های سیاسی، مذهبی و قومی وجود داشته، در حالی که برخی دیگر از ایالت‌ها وضعیت باثباتی دارند. ارتش در سپهر سیاسی پاکستان نقش بسیار مهمی داشته و بسیاری از روسای جمهور و همچنین مقامات این کشور از افراد نظامی بوده‌اند. این کشور دارای دو مجلس سراسری به نام‌های مجلس ملی و مجلس سنا بوده و همچنین پنج مجلس ایالتی نیز در این کشور حضور دارند. این مجالس رئیس‌جمهور را انتخاب می‌کنند.
از اقتصاد پاکستان چه میدانیم ؟
اقتصاد این کشور چندان بدون شباهت به اقتصاد کشور همسایه خود هندوستان نیست. چرا که کشاورزی یکی از بخش‌های اصلی آن به شمار می‌رود. هر چند که در چند سال اخیر سهم بخش‌های دیگر مانند خدمات و صنعت در اقتصاد این کشور رو به فزونی بوده است. معدن یکی دیگر از بخش‌هایی است که در کیک اقتصاد پاکستان نقش برجسته‌ای دارد. همچنین بسیاری از محصولات صادراتی این کشور شامل محصولات و مواد معدنی است. یکی دیگر از شباهت‌های اقتصاد پاکستان به هند، وضعیت درآمدی و رفاهی مردم این کشور است. به گونه‌ای که معمولا طیقه متوسط شهروندان این کشورها بسیار کم است. یعنی بخش قابل توجهی از جمعیت آنها خارج از دهک‌های درآمدی و رفاهی متوسط هستند. جدول زیر اطلاعات خوبی از وضعیت اقتصادی پاکستان در سال ۲۰۱۹ به ما ارائه می‌دهد.
مهمترین کشورهایی که با پاکستان شریک تجاری هستند
پاکستان برخلاف برخی کشورهای دیگر، موقعیت جغرافیایی خوبی برای تجارت و فعالیت‌های بازرگانی دارد. دسترسی به دریای عمان، نزدیکی به خلیج فارس و اقیانوس هند باعث شده تا این کشور به راحتی بتواند محصولات خود را به سایر نقاط دنیا صادر یا از سایر کشورها وارد کند. آمارها نشان می‌دهد که علی‌رغم وجود مرز مشترک بین ایران و پاکستان و وجود اشراکات فرهنگی و سیاسی، اما میزان تجارت بین آنها چندان قابل توجه نیست و می‌توان بسیار بیشتر در این زمینه فعالیت کرد. از جمله مهمترین شرکای تجاری پاکستان می‌توان به چین، امارات متحده عربی، آمریکا، انگلیس و برخی کشورهای دیگر اشاره کرد. جالب آنکه پاکستان علی‌رغم وجود مرز مشترک با هندوستان، اما چندان تجارتی با این کشور ندارد که ناشی از تنش‌های سیاسی بین دو کشور است. ما در ادامه به مهمترین شرکاء تجاری پاکستان در بحث صادرات و واردات اشاره خواهیم کرد. این آمارها براساس آخرین داده‌های سازمان تجارت جهانی است.
پاکستان بیشتر به کدام کشورها صادرات میکند ؟
نگاهی به وضعیت آمارهای بین‌المللی نشان می‌دهد که کشور مذکور بیشترین صادرات خود را در سال ۲۰۱۸ به کشور ایالات متحده آمریکا داشته است. در لیست ۱۰ کشور اصلی که پاکستان کالاهای خود را به آنها صادر میکند، نامی از ایران وجود ندارد. براساس داده‌های سازمان تجارت جهانی در سال ۲۰۱۸ کشور پاکستان به میزان ۱۶ درصد از کالاهای صادراتی خود را به آمریکا صادر کرده است.
بیشترین واردات پاکستان از کدام کشورها بوده است ؟
ایران در حالی تنها یک درصد از واردات کشور پاکستان را به خود اختصاص داده که همسایه دیگر این کشور یعنی چین به تنهایی ۱۸/۲۴ درصد از کالاهای وارداتی پاکستان را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که پتانسیل و ظرفیت‌های بسیار خوبی برای فعالیت تجار ایرانی در پاکستان فراهم است. آمارهای سازمان تجارت جهانی (WTO) نشان می‌دهد که تنها یک درصد از کالاهای وارداتی پاکستان از ایران وارد می‌شود که این میزان می‌تواند بسیار بیشتر افزایش پیدا کند.
پاکستان بیشتر چه کالاهایی وارد میکند ؟
آمارها حاکی از آن است که پاکستان در سال ۲۰۱۸ به میزان ۳/۶۰ میلیارد دلار کالا وارد کرده که نسبت به سال ۲۰۱۴ به میزان ۹/۲۶ درصد افزایش داشته است. این میزان آمار همچنین نسبت به سال قبل از آن یعنی ۲۰۱۷ نیز جهش ۵ درصدی را تجربه کرده است. این آمارها نشان می‌دهد که نفت و سوخت‌های فسیلی اصلی‌ترین گروه کالایی در میان محصولات وارداتی پاکستان است. نمودار زیر لیست ۱۰ گروه کالای وارداتی پاکستان را به ترتیب در سالیان اخیر نشان می‌دهد.
اقتصاد پاکستان بیشتر مبتنی بر خدمات و کشاورزی و محصولات معدنی است. بنابراین صنعت در این کشور نسبت به سایر کشورهای دیگر چندان قوی نیست. این موضوع نشان می‌دهد که صادرات قطعات و محصولات صنعتی به این کشور می‌تواند یک فرصت اقتصادی تلقی شود.
وضعیت تجارت ایران و پاکستان چگونه است ؟
اشاره شد که علی‌رغم وجود پتانسیل‌های مناسب برای صادرات به پاکستان، اما گویا ایران و تجار ایرانی هنوز نتوانسته‌اند به خوبی از این بازار استفاده کنند. بررسی وضعیت کنونی حجم تجارت بین دو کشور و نوع کالاهای صادراتی از ایران به پاکستان، به ما کمک میکند تا بهتر بتوانیم بازار این کشور را تحلیل کنیم. در ادامه میزان صادرات کالا به از ایران به پاکستان و نوع این کالاها مورد بررسی قرار می‌گیرد.
براساس آمارها ایران در سال ۲۰۱۸ بیش از ۳۶۰ میلیون دلار کالا به پاکستان صادر کرده است که نسبت به سال قبل جهش داشته است.
اگرچه در سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ میزان صادرات به پاکستان تا حد بسیار قابل توجهی کاهش پیدا کرده، اما بعد از آن به مرور این میزان روند افزایشی داشته است. همین مساله می‌تواند یک نقطه امید برای تجار و بازرگانان کشور باشد که بتوانند بر روی صادرات به این کشور همسایه تمرکز بیشتری داشته باشند.
لیست کالاهای صادراتی به پاکستان از ایران
همواره بررسی لیست کالاهای صادراتی به هر کشور کمک میکند تا تحلیل درستی در خصوص صادرات به آن کشور داشته باشیم. ما در لیست زیر به ترتیب به مهمترین کالاهای صادراتی ایران به پاکستان در سال ۲۰۱۸ اشاره کرده‌یم. این لیست می‌تواند برای سال‌های قبل از آن تا حدودی متفاوت باشد. اما بسیاری از گروه‌های کالایی آن یکسان است.
۱- نفت و سایر سوخت‌های فسیلی ۲- انواع سبزیجات خوراکی و سیب‌زمینی ۳- محصولات سرامیکی ۴- انواع میوه و هندوانه، پوست مرکبات ۵- آهن و فولاد ۶- محصولات معدنی نمک، گچ، سیمان، آهک، خاک و انواع سنگ‌ها ۷- چرم و پوست حیوانات ۸- فرش و سایر کفپوش‌ها ۹- شیشه و محصولات شیشه‌ای ۱۰- مواد شیمیایی آلی
اطلاعات کاربردی از تجارت با پاکستان
در جدول زیر سعی کرده‌ایم به برخی افراد، نهادها و سازمان‌ها اشاره کنیم که در صادرات به پاکستان می‌توانند به شما کمک کنند. می‌توانید با آنها تماس گرفته و کمک بگیرید.
