اطلاعات عمومی کشور روسیه؛ ابر قدرت شرقی را بیشتر بشناسیم
بدون شک کشور روسیه از قرن‌ها قبل تاکنون یکی از کشورهای بسیار تاثیرگذار در سیاست و اقتصاد جهان بوده است. حتی فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی نیز نتوانست از اهمیت و نقش این کشور در سراسر جهان کم کند. این کشور به لحاظ نظامی و سیاسی یکی از ابرقدرت‌های جهان شرق به شمار می‌رود که نفوذ اقتصادی بسیار زیادی نیز در سراسر جهان داشته و دارد. هر چند توان اقتصادی روسیه همانند سایر ابرقدرت‌های جهانی چین و آمریکا نیست. اما این کشور با بسیاری از کشورهای جهان روابط تجاری و اقتصادی گسترده دارد. جمعیت و وسعت بالای روسیه در کنار آب‌وهوای سرد باعث شده تا همسایه شمالی ایران به یکی از مهمترین واردکنندگان مواد غذایی تبدیل شود. روسیه یکی از کشورهای اصلی عضو اتحادیه اوراسیا بوده که همین مساله تجارت بازرگانان ایرانی را با این کشور بسیار تسهیل میکند. چرا که کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا از برخی امتیازات جهت تجارت با یکدیگر برخوردار هستند. روابط سیاسی استراتژیک و پایدار روسیه و ایران باعث شده تا تجارت و صادرات به این کشور نیز از یک پشتوانه سیاسی مناسب برخودار باشد. در این مقاله نکات مهم در خصوص صادرات به روسیه را بیان می‌کنیم. اما قبل از آن نیاز است که با وضعیت عمومی این کشور آشنا شویم.
آنچه باید از جغرافیا، سیاست و تاریخ روسیه بدانیم
به لحاظ جغرافیایی کشور روسیه یکی از منحصر به فردترین کشورهای جهان به شمار می‌رود. فدراسیون روسیه بزرگترین و وسیع‌ترین کشور جهان به شمار می‌رود که بالغ بر ۱۷ میلیون کیلومتر مربع وسعت دارد. با ۱۴ کشور مختلف در دو قاره اروپا و آسیا همسایه بوده که شامل کشورهای چین، کره شمالی، جمهوری آذربایجان، اوکراین، بلاروس، استونی، لیتوانی، لهستان، مغولستان، گرجستان، قزاقستان، فنلاند، نروژ و لتونی است. روسیه از چند طرق مختلف به دریا راه داشته که شامل دریای ژاپن، دریای سیاه، دریای خزر، دریای برینگ، اقیانوس آرام و برخی نقاط دیگر است. آب‌وهوای آن جزء سردترین مناطق جهان به شمار می‌رود. بنابراین در بسیاری از نقاط امکان کشت محصولات کشاورزی وجود ندارد. همین موضوع میلیون نفر روسی را به مواد غذایی سایر کشورها محتاج کرده است. تنوع و وسعت دو ویژگی بارز جغرافیای روسیه را تشکیل میدهد.
تاریخ روسیه دگرگونی‌های بسیار زیادی را تجربه کرده و همواره یکی از تاثیرگذارترین کشورهای جهان بوده است. امپراطوری روم، امپراطوری بیزانس و اتحاد جماهیر شوروی برای قرن‌های متمادی بر سرزمین کنونی روسیه حکومت کرده‌اند. روسیه در دو جنگ مهم جهانی شرکت داشته و هنور هم به لحاظ سیاسی و اقتصادی تحت تاثیر این جنگ‌ها قرار دارد. در اواخر دهه ۹۰ میلادی اتحاد جماهیر شوروی فروپاشید و این کشور قدرت خود را تا حد بسیار زیادی از دست داد. با این حال، روسیه در سالیان اخیر توانسته تا حد قابل توجهی قدرت گذشته خود را دریابد. سیستم سیاسی این کشور به صورت فدرال و غیرمتمرکز بوده و دارای ده‌ها جمهوری و ایالت خودمختار مختلف است. روسیه به لحاظ سیاسی یک ابرقدرت شرقی محسوب شده که با بلوک غربی به رهبری آمریکا در رقابت و تضاد است.
ساختار فرهنگی، اجتماعی و جمعیت شناختی روسیه
فدراسیون روسیه جزء هشت کشور پرجمعیت جهان به شمار می‌رود. این کشور همانند هندوستان از تنوع فرهنگی، زبانی و جمعیت‌شناختی بسیار متنوعی برخوردار است. به نحوی که ترکیبی از اقوام و مذاهب گوناگون در این کشور حضور دارند. اطلاعات زیر به خوبی نمایانگر وضعیت جمعیت‌شناختی و ویژگی‌های فرهنگی روسیه است.
فرهنگ و جمعیت روسیه از تنوع و تفاوت بسیار بالایی برخوردار است. این مساله می‌تواند یک مزیت خوب برای صادرکنندگان ایرانی محسوب شود. به عنوان مثال، به احتمال زیاد با جمعیت مسلمان روسیه بهتر می‌توان ارتباط برقرار کرد. برخی قومیت‌ها از جمله آذربایجانی‌ها از دو قومیت مشترک دو کشور به شمار می‌روند. اگرچه زبان‌های متعددی در این کشور وجود دارد، اما برای تجارت نیاز است که تسلط خوبی بر زبان روسی داشته یا آنکه از مترجم استفاده کنید.
اقتصاد روسیه
اقتصاد روسیه یک اقتصاد انرژی محور بوده که سهم گردشگری و تولیدات صنعتی خصوصا صنایع نظامی نیز در آن قابل توجه است. روسیه در کنار عربستان سعوی جزء بزرگترین تولیدکنندگان نفت جهان قرار دارد. این کشور همچنین بیشترین ذخایر گاز جهان را در اختیار دارد که به بخش‌های مختلف جهان از جمله اروپا صادر میکند. با این حال، روسیه در دو صنعت دیگر یعنی گردشگری و صنایع نظامی نیز توانسته به میزان قابل توجهی پیشرفت کند. به گونه‌ای که سالانه هزاران نفر از ایران و سایر کشورها به روسیه مسافرت می‌کنند. مسکو و سن پترزبورگ دو شهر مهم و توریستی آن محسوب می‌شوند. وجود مرزهای گسترده یا کشورهای مختلف، دسترسی به دریاها و اقیانوس‌ها در کنار قدرت بالای سیاسی و نظامی باعث شده تا بسیاری از کشورهای جهان خواهان گسترش روابط اقتصادی خود با مسکو باشند. آمارهای ارائه شده در زیر تصویر جامعی را از اقتصادی روسیه در سال ۲۰۱۸ نشان میدهد.
نمای کلی تجارت روسیه با جهان چگونه است ؟
روسیه به علت برخورداری از هزاران کیلومتر مرز با کشورهای مختلف آسیایی و اروپایی، توانسته تجارت خود را با بسیاری از کشورهای مهم جهان توسعه دهد. البته نباید قدرت سیاسی و نظامی روسیه را نیز در گسترش تجارت با جهان نادیده گرفت. خصوصا آنکه بخش بسیار قابل توجهی از تجارت آن مربوط به تجارت سلاح و جنگ‌افزار است. فدراسیون روسیه کشاورزی چندان قوی ندارد. به همین دلیل حجم بسیار زیادی از نیازهای کشاورزی و غذایی خود را وارد میکند. روسیه علی‌رغم قدرت برتر نظامی و سیاسی، اما صنعت چندان قوی همانند چین یا آمریکا و کشورهای اروپایی ندارد. کشورهای همسایه خصوصا چین نقش زیادی در تجارت با روسیه دارند که می‌تواند ناشی از مرز مشترک و روابط سیاسی مناسب باشد. از کشورهای اروپایی نیز می‌توان به آلمان اشاره کرد که حجم تجارت بالایی با این کشور دارد. علی‌رغم آنکه ایران و روسیه به لحاظ سیاسی روابط بسیار خوبی دارند، اما حجم تجارت بین آن دو چندان بالا نیست. البته عضویت ایران در اتحادیه اوراسیا این شرایط را به وجود آورده که تنور تجارت دو کشور در آینده بیشتر گرم شود.
روسیه به کدام کشورها کالا صادر میکند ؟
چین کشوری است که هم مرز مشترک طولانی با روسیه دارد و هم در اقتصاد آن نیز بسیار سهیم است. به گونه‌ای که بیشترین میزان صادرات کالا از روسیه به چین صورت می‌گیرد. براساس آخرین داده‌های سازمان تجارت جهانی حدود ۴۷/۱۲ درصد از کالاهای صادراتی روسیه به چین صادر شده است. نمودار زیر درصد صادرات روسیه را به ما نشان میدهد.
بیشترین واردات روسیه از کدام کشورها است ؟
چین باز هم نقش تعیین کننده‌ای در تامین نیازهای وارداتی روسیه بازی میکند. این کشور حدود ۹۳/۲۱ درصد از کالاهای وارداتی روسیه را تامین میکند که رقم بسیار قابل‌توجهی است. با نگاهی به نقشه وارداتی روسیه در سال ۲۰۱۸ می‌توان گفت که شرکاء وارداتی آن همان کشورهایی هستند که در بحث صادرات نیز شریک هستند.
نمودار زیر درصد واردات روسیه را از دیگر کشور ها به ما نشان میدهد.
مهمترین کالاهایی که روسیه وارد میکند ؟
روسیه در سال ۲۰۱۸ مقدار ۲/۲۳۸ میلیارد دلار از کشورهای مختلف جهان کالا وارد کرده که نسبت به سال قبل از آن مقداری افزایش را تجربه کرده است. واردات روسیه حدود ۳/۱ درصد از واردات کل جهان را به خود اختصاص داده است. از این مقدار به میزان ۱/۴۷ درصد از کشورهای اروپایی، ۲/۴۲ درصد از کشورهای آسیایی، ۱/۳ درصد از کشورهای آمریکای لاتین و ۲/۱ درصد از آفریقا وارد شده است. بنابراین کشورهای اروپایی و آسیایی در واردات به ترکیه با یکدیگر رقابت نزدیکی دارند. نمودار زیر مهمترین گروه‌های کالایی که در سال ۲۰۱۸ توسط روسیه وارد شده را نشان میدهد.
حجم و میزان صادرات ایران به روسیه
براساس داده‌های بین‌المللی فدراسیون روسیه در سال ۲۰۱۸ به میزان ۵۳۸ میلیون دلار کالا از ایران وارد کرده است. این میزان نسبت به سال ۲۰۱۷ جهش بسیار قابل توجهی داشته است. امید است با ارائه داده ها در سال ۲۰۱۹ این میزان پیشرفت چشمگیری داشته باشد. در میان محصولات صادراتی ایران به روسیه نام برخی از گروه‌های کالایی بیشتر دیده می‌شود که محصولات غذایی و کشاورزی مهمترین آنها هستند.
نمودار فوق نشان میدهد که بیشترین میزان صادرات ایران به روسیه در سال ۲۰۱۸ بوده است. روند تجارت بین دو کشور به گونه‌ای بوده که در سال ۲۰۱۱ به یکباره با یک جهش قابل توجهی روبرو شده است. در این سال حجم صادرات به روسیه به ۳۵۰ میلیون دلار رسیده است. از ۲۰۱۱ به بعد جزء در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ معمولا میزان صادرات به این کشور بالای ۳۵۰ میلیون دلار بوده است. در سال ۲۰۱۷ ایران حدود ۴۰۰ میلیون دلار کالا به فدراسیون روسیه صادر کرده است. انتظار می‌رود با توجه به پیوستن ایران به اتحادیه اوراسیا، این میزان در سال‌های آینده به مرور افزایش پیدا کند.
لیست اقلام صادراتی به روسیه
در میان لیست اقلام صادرات به روسیه نام برخی از کالاها و محصولات بیشتر دیده می‌شود. صادرات خشکبار به روسیه در کنار صادرات میوه و محصولات خوراکی و کشاورزی دیگر از جمله گروه‌های صادراتی پرطرفدار محسوب می‌شود. محصولات دیگری همچون مس، انواع سنگ‌ها، پلاستیک و محصولات دارویی در میان لیست صادرات به روسیه مشاهده می‌شود. نمودار زیر ارزش دلاری چندین کالای پرطرفدار صادراتی به روسیه را بر اساس آخرین داده ها نشان میدهد.
براساس نمودار فوق گروه میوه و خشکبار به میزان ۲۰۷ میلیون دلار در صدر لیست اقلام صادراتی به روسیه قرار گرفته است. علاوه بر آن نام برخی گروه‌های خوراکی و غذایی دیگر نیز دیده می‌شود. این موضوع نشان از نیاز شدید بازار روسیه به اقلام خوراکی و کشاورزی دارد که ناشی از آب‌وهوای سرد این کشور و عدم امکان کشاورزی است.
اطلاعات مهم تجارت با روسیه
در جدول زیر ما به اطلاعات مهمی در خصوص صادرات به روسیه اشاره می‌کنیم که برای تجار و بازرگانان کشورمان می‌تواند مفید واقع شود.
