قرقیزستان چگونه کشوری است ؟
برای بسیاری از ما ایرانی‌ها کشورهای آسیای میانه که عمدتا از شوروی سابق استقلال یافته‌اند، تا همین چند سال قبل کشورهای مبهم و ناشناخته‌ای بودند تا آنکه در چند سال اخیر کم‌کم خبرهای مختلفی از پیشرفت‌های اقتصادی این کشورها به گوش ما رسید. نمونه بارز این خبرها را می‌توان پیشرفت اقتصادی چند سال اخیر گرجستان دانست که زبان‌زد خاص و عام شده است. اما قرقیزستان کجای معادلات ایستاده است؟ برای شناخت این کشور و معرفی بازارهای صادراتی آن ابتدا بد نیست که با وضعیت سیاسی، جمعیت شناختی و اقتصادی آن آشنا شویم. قبل از آن بد نیست اشاره کنیم چنانچه به تازگی تصمیم گرفته‌اید وارد عرصه صادرات شوید، مطلب زیر را از دست ندهید!
جمعیت و ویژگی های فرهنگی اجتماعی قرقیزستان
فرهنگ مردم این کشور بدون شباهت به فرهنگ سایر کشورهای آسیای میانه نبوده و با کشورمان نیز دارای قرابت‌های زیادی است. این شباهت‌های فرهنگی و اجتماعی می‌تواند پتانسیل خوبی برای صادرات به این کشور باشد. جدول زیر اطلاعات اولیه خوبی به شما در این زمینه می‌دهد.
جغرافیا، تاریخ و سیاست قرقیزستان چگونه است ؟
قرقیزستان از جمله معدود کشورهای محصور در خشکی محسوب می‌شود که هیچ راه ارتباطی با آب‌های آزاد ندارد. همسایه‌های این کشور سایر کشورهای چین، قزاقستان، تاجیکستان و ازبکستان است. علی‌رغم آنکه دسترسی به دریا وجود ندارد، اما دریاچه زیبای ایسیک کول به طول ۱۸۲ و عرض ۶۰ کیلومتر جذابیت خاصی به این کشور به لحاظ طبیعی و گردشگری بخشیده است. این کشور آسیای میانه حدود ۹ استان دارد و از آب‌وهوای بسیار متنوعی برخوردار است. به نحوی که در برخی از مناطق آن آب‌وهوای گرم و در برخی مناطق دیگر هوای سرد حاکم است. این مساله باعث شده تا قرقیزستان به یکی از بهترین قطب‌های تولید محصولات کشاورزی و همچنین دامپروری شود. وجود معادن مختلف یکی دیگر از ویژگی‌های جغرافیای مناطق کوهستانی این کشور است. علی‌رغم وجود تنوع آب‌وهوایی، اما بیشتر آب‌وهوای کوهستانی بر آن حاکم بوده و اکثر مناطق آن کوهستانی است. به طوری که برخی از قله‌های معروف جهان مانند جنگش چاقوسو با ارتفاع بیش از ۷ هزار متر در در این کشور قرار دارد. از جمله مناطق مهم جغرافیایی آن همچنین می‌توان به دره فرغانه اشاره کرد که بین سه کشور ازبکستان، تاجیکستان و قرقیزستان تقسیم شده است. این دره یکی از مناطقی است که بین سه کشور محل اختلاف بوده و محل تولید بسیاری از محصولات کشاورزی و همچنین معادن مختلف است.
تاریخ قرقیزستان همانند تاریخ سایر کشورهای آسیای میانه پرفراز و نشیب و همواره متاثر از شوروی و روسیه کنونی بوده است. گفته می‌شود که قوم قرقیز یک قوم ترک‌بتار محسوب می‌شوند که به مناطق آسیای میانه مهاجرت کرده‌اند. در قرن‌های دوازدهم و سیزدهم میلادی دین اسلام در اکثر مناطق این کشور گسترش یافته و در آن هنگام برای مدت‌ها کشور قرقیزستان به صورت مستقل اداره می‌شد. تا آنکه در قرن هجدهم میلادی روسیه توانست آن را به تصرف خود درآورد. روس‌ها توانستند تاثیرات زیادی را به لحاظ فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی بر این کشور داشته باشد که تاکنون نیز آثار این تاثیرات باقی مانده است. از جمله آنها می‌توان به زبان، خط‌الرسم و همچنین فرهنگ روسی اشاره کرد. سرانجام پس از کش و قوس‌های فراوان این کشور آسیای میانه بعد از فروپاشی شوروی سابق و در سال ۱۹۹۳ توانست استقلال خود را اعلام کند. از آن زمان تاکنون به صورت مستقل اداره و دارای ساختار سیاسی خاص خود است.
ساختار حکومت و سیاست در قرقیزستان ابتدا به صورت ریاست جمهوری بود که مستقیما از جانب مردم انتخاب شده و اختیارات گسترده‌ای داشت. اما در ادامه نظام سیاسی آن به نوعی به نظام پارلمانی تغییر یافت. هر چند که هنوز هم رئیس‌جمهور دارای اختیاراتی از قبیل هماهنگی بین قوای مختلف و انتخاب برخی وزارء محدود را دارد. در حال حاضر حزبی که بیشترین کرسی‌های پارلمان را در اختیار بگیرد، نخست‌وزیر را انتخاب خواهد کرد. قرقیزستان دارای دو مجلس بوده که یکی از آنها به نام ژاگورکوکنش و دیگری مجلس قانون‌گذاری است. چندین حزب مختلف سیاسی در آن وجود دارد که بخش قابل‌توجهی از آنها به کشور روسیه گرایش دارند و به طور کل این کشور نفوذ زیادی در قزاقزستان دارد.
ویژگی‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی قرقیزستان باعث شده تا پتانسیل این بازار برای صادرات برخی اقلام و محصولات ایرانی بسیار بالا باشد.
با اقتصاد قرقیزستان بیشتر آشنا شویم
شناخت اقتصاد هر کشوری کمک زیادی به چگونگی نحوه تجارت با آن می‌کند که صادرات به قرقیزستان هم از آن مستثنی نیست. ضمن آنکه متغیرهای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی هر کشوری را نیز باید کامل شناخت و تحلیل کرد. با این حال، از طریق شناخت اقتصاد هر کشوری بهتر می‌توان پتانسیل‌ها و بازارهای صادراتی موجود در آن را کشف کرد. در جدول زیر به مهمترین شاخص‌های اقتصادی این کشور براساس آخرین داده‌های سازمان‌های بین‌المللی در اشاره می‌کنیم.
مهمترین شرکاء تجاری قرقیزستان کدام کشورها هستند ؟
هر کشوری معمولا برخی شرکا تجاری مهم دارد که بیشترین حجم داد و ستد را با آنها دارد. انتخاب شرکا تجاری به موضوعاتی از قبیل پشتوانه روابط سیاسی، سیاست تجاری کشورها، میزان توسعه‌یافتگی اقتصاد آنها و حتی مسائل حمل‌ونقل و فاصله جغرافیایی دو کشور بستگی دارد. در این خصوص یکی از مهمترین شرکای تجاری قرقیزستان، کشور روسیه است. این شراکت تجاری ریشه در روابط تاریخی و سیاسی دو کشور طی سالیان متمادی دارد. با این حال، کشورمان در میان شرکا مهم تجاری این کشور آسیای میانه حضور ندارد که به خوبی جای خالی محصولات ایرانی را در این کشور نشان می‌دهد.
صادرات قرقیزستان بیشتر به کدام کشورها است ؟
اشاره شد که این کشور به آب‌های آزاد دسترسی ندارد. چنین مساله‌ای می‌تواند بر روی تجارت یک کشور بسیار تاثیرگذار باشد. با این حال قرقیزستان علاوه بر کشورهای همسایه تلاش کرده تا کالاهای خود را که عمدتا محصولات معدنی و کشاورزی هستند به سایر کشورهای جهان نیز صادر کند. آخرین داده‌های سازمان تجارت جهانی نشان می‌دهد که مقصد بسیاری از کالاهای صادراتی قرقیزستان به کشورهای اروپایی است.
علاوه بر کشورهای فوق، کشورهایی از قبیل ازبکستان، اسپانیا، کره جنوبی، ژاپن و آلمان مهمترین مقاصد کالاهای قرقیزستان در سالیان اخیر هستند. در میان این کشورها، سه کشور ازبکستان، چین و روسیه همسایه و مابقی کشورها بیشتر از کشورهای اروپایی هستند.
بیشترین واردات قرقیزستان از کدام کشورها است ؟
پاسخ به این سوال برای بسیار از تجار و بازرگانان مهم خواهد بود. چرا که می‌توانند رقبا خود در بازارهای هدف را به خوبی بشناسند. هر چند که این رقبا در کالاها و زیرگروه‌های مختلف می‌تواند متفاوت باشد. همانطور که قبلا هم اشاره شد، روابط روسیه و قرقیزستان در تمام حوزه‌های سیاسی، امنیتی، دفاعی و تجاری از گذشته‌های دور تاکنون بسیار مستحکم بوده است. این مساله باعث شده تا بیشترین حجم واردات آن نیز از کشور روسیه صورت بگیرید. بعد از آن با اختلاف کشور چین همسایه جنوبی آن قرار دارد. براساس آخرین آمارهای سازمان تجارت جهانی (WTO) روسیه و چین به ترتیب ۹/۳۸ و ۵۵/۱۶درصد از کل واردات قرقیزستان را به خود اختصاص داده‌اند که حجم بسیار قابل‌توجهی است. آخرین آمارهای سازمان تجارت جهانی (WTO) نشان می‌دهد که کالاهای روسیه با اختلاف بسیار زیاد در صدر محصولات وارداتی قرقیزستان قرار گرفته‌اند. بعد از کشورهای چین و روسیه مابقی کشورها هر کدام سهم اندکی از واردات این کشور دارند که به ترتیب شامل ایتالیا ۵، آمریکا ۴، کره جنوبی ۲، ترکیه ۲ درصد است. علاوه بر این موارد کشورهای دیگری نیز وجود دارند که هر کدام در حد یک یا دو درصد از واردات آن را شامل می‌شوند. با این حال، آن چیزی وجه مشترک این آمار بوده، جای خالی حضور پررنگ تجار ایرانی و کالاهای کشورمان است.
لیست مهمترین کالاهای وارداتی قرقیزستان
هر کشوری بنا به نیازهایی که دارد برخی اقلام را بیش از سایر کالاها وارد می‌کند. به عنوان مثال، کشور روسیه علی‌رغم صادرات زیاد نفت، اما یکی از واردکنندگان مهم محصولات غذایی محسوب می‌شود. چرا که آب‌وهوای آن کشور بیشتر سرد و خشک بوده و همین موضوع باعث شده تا نیاز به واردت محصولات غذایی داشته باشد. قرقیزستان نیز با توجه به محصولات و تولیدات داخلی خود، نیاز به وارد کردن برخی از گروه‌های کالایی دارد. از آنجا که این کشور به لحاظ صنعتی و تکنولوژی کشوری تقریبا ضعیف محسوب می‌شود، بنابراین بیشترین نیازهای وارداتی آن نیز در این گروه کالاها جای می‌گیرد. آمار زیر برگرفته از آخرین آمارهای سازمان تجارت جهانی (WTO) بوده که ارزش دلاری کالاهایی که بیشترین میزان واردات به قرقیزستان را داشته به ترتیب نشان می‌دهد.
۱- ماشین‌آلات، تجهیزات مکانیکی، دیگ‌های بخار، انواع قطعات صنعتی و تجهیزات مربوط به آنها ۲- انواع وسایل برقی، تجهیزات و قطعات آنها، دستگاه‌های ضبط صوت، تلویزیون و قطعات آنها ۳- قطعات آهنی و فولادی مختلف ۴- انواع وسایل نقلیه مختلف و قطعات مربوطه ۵- سوخت‌های فسیلی (نفت)، روغن‌های معدنی و محصولات تقطیر آنها، قیر و مواد مختلف معدنی ۶- پلاستیک و انواع محصولات مختلف پلاستیکی به اضافه انواع مختلف دارو و تجهیزات پزشکی ۷- ابزارهای عکاسی، فیلمبرداری، نورپردازی ۸- سنگ‌های معدنی، محصولات شیمیایی، لاستیک ۹- مبلمان، انواع سازه‌های چوبی، لامپ و وسایل روشنایی ۱۰- خربزه، مرکبات و سایر انواع میوه ۱۱- انوع مختلف کاغذ و مقوا ۱۲- عطر و اسنانس به اضافه انواع مختلف لوازم آرایشی بهداشتی
وضعیت تجارت ایران با قرقیزستان
ایران در سالیان اخیر تلاش کرده تا با کشورهای مختلف آسیای میانه روابط سیاسی و اقتصادی مستحکم‌تری برقرار کند. وجود اشتراکات دینی، فرهنگی و تاریخی فراوان در کنار نزدیکی جغرافیایی باعث شده تا تجار ایرانی نیز کم‌کم به فکر تجارت و ایجاد ارتباطات اقتصادی با این کشورها باشند. نمونه پرطرفدار آنها را می‌توان گرجستان نام برد که در چند سال اخیر یکی از مقاصد اصلی گردشگری، سرمایه‌گذاری و صادرات ایرانی‌ها بوده است. با این حال، پتانسیل و بازار این کشورها از جمله قرقیزستان به گونه‌ای است که بتوان بیشتر بر روی صادرات کالا به آنها تمرکز کرد. یکی دیگر از دلایل بسیار مهم برای رونق گرفتن تجارت با قرقیزستان در آینده، بحث اتحادیه اوراسیا بوده که قرقیزستان یکی از اعضای آن است. کشورهای این اتحادیه در تجارت با یکدیگر از برخی امتیازات برخوردار هستند که ایران نیز می‌تواند از آن استفاده کند.
روند صادرات ایران به قرقیزستان
در دهه ۹۰ صادرات به این کشور توسط تجار و صادرکنندگان کشورمان تا حد بسیار قابل توجهی بالا رفته است. با این حال، میزان واردات از قرقیزستان به داخل کشورمان چندان بالا نیست. به همین دلیل در طول سالیان مختلف تراز تجاری کشورمان همواره با اختلاف قابل توجه وضعیت مثبتی داشته است. آمارهای گمرک جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد که طی سالیان گذشته ارزش دلاری کالاهای صادراتی به این کشور بین ۲۰ تا ۴۰ میلیون دلار بوده است.
آخرین آمارهای گمرک جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۷ به مقدار ۳۳ میلیون دلار کالا از ایران به قرقیزستان صادر شده است.
آمارها نشان می‌دهد که حجم صادرات ایران به این کشور طی سالیان اخیر در نوسان بوده است. با این حال، همواره تراز تجاری ایران مثبت بوده است. بد نیست بدانیم که این کالاها شامل چه اقلام و گروه‌هایی بوده است.
لیست کالاهای صادراتی ایران به قرقیزستان
آخرین آمارهای گمرک جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد که برخی از اقلام و کالاها در صدر کالاهای صادراتی از ایران به قرقیزستان هستند. برخی از محصولات کشاورزی معروف ایرانی مانند پسته و خرما در این لیست دیده می‌شود. در نمودار زیر به ترتیب لیست ۱۵ قلم کالای صادراتی از ایران به این کشور دیده می‌شود که به ترتیب ارزش دلاری آنها نشان داده شده است.
بد نیست در اینجا به لیست مهمترین اقلام وارداتی از این کشور به ایران نیز اشاره کنیم. مهمترین این اقلام به ترتیب شامل گوشت گوسفندی غیرمنجمد، لوبیا چشم بلبلی، لاشه گوشت، لوبیا سفید، لوبیا چیتی، پنبه، ماش خوراکی، جو پرک شده و سایر اقلام دیگر کشاورزی و مواد غذایی است.
